سلامی بر خورشید
مقدمه
شاید یکی از شایع ترین تصویرها از افرادی که یوگا – یا بهتره بگیم آسانا – انجام می دهند در ذهن همه ما ها نقش می بنده تصویر انجام دادن سلام بر خورشید باشد. و احتمالا کم پیش اومده کلاس آسانایی داشته باشیم که توش سلام بر خورشید رو انجام نداده باشیم. ولی تا حالا شده براتون سوال پیش بیاد که اصلا ریشه سلام بر خورشید چیه؟ چرا اسمش سلام بر خورشیده؟ درست ترین راه انجام سلام بر خورشید چیه؟ یا چه انواعی داره و هدف از انجامش چیه؟ در ادامه قصدمون اینه که به این سوالات پاسخ بدیم.
واژه شناسی سلام بر خورشید
سلام بر خورشید یا به زبان سانسکریت – که زبانی قدیمی و بسیار نزدیک به زبان قدیمی ما ایرانی هاست – سوریا ناماسکار که تو انگلیسی بهش Sun Salutation می گن ترکیبی از چند حرکت پشت سر هم در یوگاست. سوریا به معنی خورشید یا خدای خورشید در متون کهن وداییه. سوریا یکی از تجلیات برهمن ، بزرگترین خدا و خدای آفریننده اصلی جهانه. نام های دیگر این خدا که شاید برای ما کمی آشنا تر باشه میترا – که در زبان ایرانی قدیم و در ایین میتراییسم وجود داشته – و سونا یا زونا ست -که ریشه کلمه sun انگلیسی هم هست.
ناماسکارام در ساده ترین حالت معنی سلام می ده. دیکشنری آنلاین، ناماسکارام را خوشامدگویی ای معنی می کند که درآن دست ها را روی هم قرار می دهند و در جلوی سنیه نگه می دارند و در بسیاری از آیین های شرقی دیده می شود. ولی عمیق تر شدن در لغت شناسی ناماسکارا معانی جدید رو مشخص می کنه. ریشه این کلمه ناماها یعنی "من نیستم" است و نشان از تعظیم کردن به قدرت برتری دارد که در مقابل آن تعظیم کننده خود را هیچ می انگارد.
در نهایت سوریا ناماسکار به معنی سلام کردن به خورشید معنی می شود.
افسانه هانومان و سلام بر خورشید
افسانه جالبی در مورد ریشه نام سلام بر خورشید وجود داره.
هانومان، میمون قدرتمند افسانه های هند که در کتاب رامایانا از او نام برده شده و قهرمانی است که دوشادوش رام قهرمان بزرگ هند می جنگد و او را کمک می کند ریشه این افسانه است. زمانی که هانومان خردسال بود فکر می کرد که خورشید انبه بسیار بزرگی در آسمان است. پس یک روز تصمیم گرفت که این انبه را بخور د. با قدرت جادویی خودش به سمت خورشید پرید و خورشید را در دهانش گرفت. خدایان که از این واقعه نگران شده بودند ایندرا خدای آسمان ها را فرستادند و او با رعد و برق جادوییش به هانومان ضربه ای وارد کرد. و فک او را شکاند تا خورشید از آن خارج شود – فکر می کنم این افسانه تمثیلی از ابر و رعد و برق و خورشیدیه که بعد از رعد و برق در میاد – و خورشید رو نجات داد.
بعد ها که هانومان بزرگ تر شد به دنبال استادی معنوی ای بود که او را هدایت کند. او خورشید را به عنوان استادش انتخاب کرد. به سوی خورشید رفت و از او خواست او را به شاگردی بپذیرد ولی خورشید گفت که من در طی روز جا به جا می شوم و نمی توانم شاگردی بپذیرم. به همین خاطر هم هانومان برای اینکه بتواند رو به سمت خورشید داشته باشد همراه با او حرکت کرد و این حرکت او باعث ایجاد چرخه سلام بر خورشید شد. که از یک جا شروع می شود و به همانجا باز می گردد.
تاریخچه سلام بر خورشید
متون قدیمی
به طور عجیب و جالبی هر چند سلام بر خورشید امروزه جزو جدایی ناپذیر تمرینات آسانا شده ولی در نوشته ها ریشه خیلی عمیق و قدیمی ای برای اون نمیشه پیدا کرد. گفته می شه که ریشه و مبدا این تمرین نامشخصه ولی برای اولین بار سامارت رامداس، معلم مذهبی هندی در قرن 17 از این تمرین نام برده ولی هیچ توضیحی در مورد اینکه چه طور باید انجام بشه نداده. در کتاب های قدیمی هاتا یوگا تقریبا اشاره ای مستقیم به سلام بر خورشید نمیشه . این رو مقایسه کنید با بعضی از حرکات مثل ایستادن روی سر – شیرشاسانا- یا باندا ها که در کتاب های قدیی هاتا یوگا از اون ها نام برده شده. تا قرن 20 طول کشید که این تمرین محبوب و شناخته بشه. گفته می شه که اولین جایی که به صورت نوشته شده از این تمرین نام برده شده، توسط باوانرا بالاصاحب پانت پراتینیدی در کتاب "راه ده قسمتی به سلامتی : سلام بر خورشید" است که این تمرین رو به طورکامل شرح داده و اون رو به تمام کسانی که به دنبال سلامتی هستند در ایالت خودش توصیه کرده. پراتینیدی شاهزاده ایالت آند هندوستان بوده و این کتاب رو در سال 1928 نوشته.
استاد کریشناماچاریا
ولی ریشه سلام بر خورشید به صورتی که ما امروزه اون رو انجام می دیم بیش از هر چیز به استاد کریشناماچاریا برمی گرده. شری کریشناماچاریا بین سال های 1880 تا 1980 زندگی می کرده. گفته می شه که حرکات گرم کننده ای که تو کشتی سنتی هند انجام داده می شده و به اون ها "داند" گفته می شده الهام بخش کریشناماچاریا بوده برای ساخت این گروه از حرکات. کریشناماچاریا در میسور کلاس یوگایی داشته که دقیقا در کلاس بغلی اون کلاس آموزش کشتی سنتی هندی برگذار می شده و به نظر می رسه این همراهی مبدا اصلی الهامش بوده. کریشناماچاریا سلام بر خورشید رو پایه اصلی سبک یوگای میسور خودش قرار می ده. دو شاگرد سرشناس کریشناماچاریا که یوگای امروزی بخش عمده ای از رشدش رو مدیون اونهاست یعنی "بی کی اس آیینگر" و استاد "پاتابی جویس" هم تاکید زیادی بر سلام بر خورشید داشتند و اون رو بیش تر و بیش تر پروردند.
در یوگای استاد "شیواناندا" و شاگردش "ویشنودواناندا" هم نوع دیگری از سلام بر خورشید دیده میشه. که کمی با سلام بر خورشید سبک میسور فرق داره. به طور کلی امروزه سلام بر خورشید به لطف سبک آشتانگا وینیاسا یوگای استاد پاتابی جویس و سبک استاد آیینگر، اهمیت بسیاری پیدا کرده. هر چند گفته می شه که سلام بر خورشید تمرینی قدیمی است ولی حداقل در متون نوشته شده رد پایی قدیمی از این تمرین دیده نمیشه.
انواع مختلف سلام بر خورشید
در ادامه به مقایسه سلام بر خورشید های سبک های مختلف می پردازیم.
به طور کلی سلام بر خورشید در حالت ایستاده شروع میشه، سپس با خم شدن دست ها را به زمین می رسانند، سپس به حرکت سگ سر پایین می روند و در نهایت عکس این حرکات را تا رسیدن با حالت ایستاده طی می کنند. تمام انواع سلام بر خورشید کلیت مشابهی دارند ولی یا در ریز حرکات با هم متفات هستند و یا ممکن است در این بین به حرکات و آسانا های دیگری هم سرک بکشند.
سلام بر خورشید سبک شیواناندا
استاد شیواناندا پزشک و یوگی بود و به عنوان یکی
از اساتیدی مطرح است که یوگای سنتی هند را با علوم جدید زمان خودش در هم آمیخت و
پلی برای رساندن یوگای سنتی به دوران مدرن ایجاد کرد. در سبک شیواناندا بر خلاف
سبک میسور تاکید زیادی بر شدت و سنگین بودن حرکات فیزیکی دیده نمی شود. به همین
علت هم سلام بر خورشید سبک شیواناندا، سبک تر از سلام بر خورشید سبک میسور است.
مراحل
1.ایستادن به صورت "پرامانا آسانا": پرامانا به عرض ارادت و سلام به بزرگ تر، معلم، یا در پیشگاه خدا گفته میشه. انواع مختلفی از پرامانا وجود داره که شایع ترین اونها سجده، رکوع، پرامانآسانا و آشتانگاآساناست . دو تا از انواع پرامانا در سلام بر خورشید شیواناندا وجود داره که اگر دقت کنید می تونید متوجهشون بشید. در پراماناآسانا در حالت تادآسانا می ایستیم و دست ها را در جلوی قفسه سینه در حالت ناماسکار نگه می داریم.
2."هاستا تادآسانا" یا "اردوا هاستاسانا": هاستا به معنی دست هاست. و تادآسانا ایستادن در حالت ایستادن درست یا حالت کوه است. پس برای رفتن به این حالت دست ها را در حالی که در حالت تاد آسانان قرار داریم به بالای سر می بریم.
3."اوتان آسانا" : با پشت صاف،از کمر خم می شویم و دست ها را در دو سمت پا ها روی زمین می گذاریم.
4.یک پا را به عقب می بریم و روی زمین می گذاریم و پای پشت را صاف نگه می داریم.
5."کومب آسانا" یا "اوتیتا چاتورانگا دانداسانا" : اوتیتا به معنی کشیده شده است. چاتورانگا به معنی چهار دست و پاست و دانداسانا به معنی کشیده شده یا سفت مثل ترکه است. یعنی در حالتی که چهار نقطه از بدنتون با زمین در تماس است بدن رو سفت و کشیده نگه دارید و صاف. از بزرگ بودن اسمش نترسید که همون خط کش یا پلانک خودمونه.
6."آشتانگا ناماسکارام" یا سلام هشت نقطه ای یا "آشتانگا پرامآسانا": مشابه حرکت اول سلام بر خورشید ،یکی از انواع پرامآسانا یا سلام دادن در فرهنگ هند است. در این حالت نوک انگشتان هر دو پا ، هر دو زانو ها ، کف هر دو دست و قفسه سینه و جلوی چانه – در مجموع هشت نقطه – روی زمین قرار می گیره.
7."بوجانگ آسانا" یا وضعیت کبری: در این حالت به کف دست ها فشار می آوریم و در حالی که دنبالچه روی زمین است سر و قفسه سینه را به سمت بالا و جلو می کشیم.
8."آدو موکا آسانا" یا وضعیت سگ سر پایین : با فشار کف دست
ها دنبالچه را به سمت بالا و سقف می کشیم و روی کف پاها و کف دست قرار می گیریم.
بدن شکل 8 یا وی انگلیسی رو درست می کنه.
از این قسمت به بعد به صورت تکراری حرکات قبلی را انجام می دهیم تا به حرکت یک
برسیم
9.مانند حرکت 4 است
10.مانند حرکت 3
11.مانند حرکت 2
12.مانند حرکت شماره 1
شکل 2سلام
بر خورشید شیواناندا
برگرفته از سایت Alphayoga.co.uk
در این سلام بر خورشید شروع سلام بر خورشید با
بازدم است و بین هر دو حرکت دم یا باز دم گرفته می شود. با این توضیح که در حین
رفتن از حرکت 4 به 5 حبس دم انجام می دهیم.
در یوگای جامع ما در انتهای ترم اول حرکات لازم برای انجام سلام بر خورشید سبک
شیواناندا را فرا می گیریم و تمرین می کنیم.
شما در مورد سلام بر خورشید چه تجربیاتی دارید؟ آیا در تمرین روزانه شما سلام بر خورشید جایگاهی دارد؟ دوست دارید بیشتر چه آموزش هایی در مورد سلام بر خورشید در سایت قرار داده شود؟
در بخش دوم این مقاله به ادامه بررسی انواع سلام بر خورشید سبک های مختلف و جمع بندی آنها و گفتن نکات سلام بر خورشید می پردازیم. پس با ما همراه باشید.
منابع :
www.ilonabarnhart.com/sun-salutations-surya-namaskar
www.en.wikipedia.org/wiki/Surya_Namaskar
www.yogapedia.com/definition/9912/namaskar
www.dictionary.com/e/translations/namaskar
www.yogainternational.com/article/view/the-ancient-origins-of-surya-namaskar-sun-salutation